Bí Ẩn Linh Thiêng Về Ngôi Chùa Đá Trắng Ở Phú Yên

Từ lâu, Bạch Thạch Từ Quang Tự (Chùa Đá Trắng) đã trở thành một địa danh quen thuộc đối với nhân dân và phật tử Phú Yên. Chùa Đá Trắng Phú Yên được tôn vinh là một trong những ngôi chùa lâu đời nhất ở vùng đất này. Lịch sử của chùa phản ánh sâu sắc quá trình hoằng pháp và truyền bá tư tưởng phật giáo của các nhà sư thuộc dòng Lâm Tế ở đàng trong.

Xem thêm:Vị trí Chùa Đá Trắng

Vị trí của chùa Đá Trắng Phú Yên

Chùa Đá Trắng (Chùa Từ Quang, Bạch Thạch Từ Quang Tự) là một ngôi chùa cổ ở thôn Cần Lương, xã An Dân, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên. Cách thành phố Tuy Hoà khoảng 35 km về phía Bắc, chùa nằm trên một triền núi có nhiều tảng đá trắng nên thường được gọi là chùa Đá Trắng

Tham khảo thêm:Đi Hồ Hóc Răm Phú Yên

Nguồn gốc lịch sử Chùa Đá Trắng Phú Yên

Năm 1793, thiền sư Pháp Chuyên (Diệu Nghiêm), vị hòa thượng đời thứ 36 phái Lâm Tế đến đây dựng cất một thảo am trên đồi đá nhấp nhô để dịch kinh Hoa Nghiêm, truyền bá tư tưởng phật giáo ở miền đất này. Đến năm 1797, hòa thượng Pháp Chuyên kiến tạo thảo am ấy thành một ngôi chùa mái lá đồ sộ, bề thế nhất nhì ở Phú Yên lúc bấy giờ.

Xem thêm:Chùa Bảo Lâm Phú Yên

Nơi đây còn được biết đến với một sản vật một thời dùng tiến vua đó là xoài Đá Trắng nổi tiếng thơm ngon. Năm 1989 chùa được vua Thành Thái ban sắc tứ và từ đó chùa có tên “sắc tứ Từ Quang tự”. Đến năm 1929 chùa bị hỏa hoạn cháy rụi và được đông đảo bà con phật tử khắp các tỉnh miền Trung quyên góp xây dựng lại. Năm 1988, chùa Đá Trắng trùng tu lần nữa. Hiện trong chùa còn giữ bảo vật là khuôn Đại Hồng nặng 330 cân, do Hòa thượng Pháp Ngũ đúc tại kinh đô Phú Xuân năm 1915 và nhiều tượng phật cổ hàng trăm năm tuổi.

Khám phá Chùa Đá Trắng Phú Yên

Nằm ở độ cao gần 100m so với mặt nước biển, lại tọa lạc ngay đỉnh núi Xuân Đài, mặt hướng về biển Đông, địa thế chùa Đá Trắng trang nghiêm, kì vĩ thật hiếm có. Những khối đá trắng phau bao quanh, tôn thêm vẻ lung linh, kỳ bí của chùa. Lưng chùa hướng về phía bắc dựa vào dãy núi Xuân Đài.

Mặt trước chùa hướng về phía nam, nhìn ra con sông Cái (sông Ngân Sơn) và sông Nhân Mỹ bao bọc tựa một dải lụa bạc lấp lánh ánh trời. Đứng ở sân chùa có thể nhìn bao quát cả một vùng sông, núi xanh biếc tuyệt vời. Những cụm đá màu trắng nhấp nhô ẩn hiện trong những chòm cây um tùm càng làm tăng thêm vẻ cổ kính, thâm nghiêm.

Tham khảo thêm:Chùa Thanh Lương Phú Yên

Ba mặt còn lại là triền núi thoai thoải đổ về hướng Đông với những lùm bụi nhỏ, cỏ xanh tạo cảm giác cho du khách thập phương như đang đứng nhìn ngắm một thảo nguyên thu nhỏ trong những bức danh hoạ cổ điển lúc trời quang mây tạnh, nắng hanh nhẹ.

Những buổi chiều ánh sáng phản chiếu mặt nước biếc dòng sông và dãy núi đá trắng trong khoảnh khắc trời mây sông núi liền một màu trông rất thơ mộng. Phía tây chùa là nơi xây dựng tháp thờ các vị hòa thượng khai sáng và trụ trì.

Trong chiến tranh, phần chính của chùa bị phá hoại, phải dựng lại gần như hoàn toàn mới, nhưng vẫn giữ được một số đường nét kiến trúc của thuở ban đầu. Cổng chùa và đặc biệt là khu vườn mộ tháp còn nguyên vẹn, thể hiện rõ nét nghệ thuật kiến trúc cổ. Với quy mô lớn nhỏ, cao thấp khác nhau, tất cả các bảo tháp đều được trang trí hoa văn, phù điêu và tượng thú một cách tinh xảo phong phú.

Từ tượng hổ đến tượng nghê, kỳ lân… đều toát lên sức mạnh phi thường trong nhiều tư thế khác nhau. Khu mộ tháp cổ là phần quan trọng hình thành chỉnh thể độc đáo toàn cảnh chùa Đá Trắng. Bên cạnh đó, những phiến đá lát lớn tạo nên con đường từ quốc lộ 1A lên cổng chùa, cũng có một ý nghĩa đáng kể về mặt xây dựng. Tuy không kỳ vĩ bằng những khối đá khổng lồ xây nên Kim tự tháp ở Ai Cập, nhưng những viên đá được đẽo khéo léo, công phu với nhiều kiểu dáng khác nhau, nối dài hằng cây số đã cho thấy óc thẩm mỹ lẫn công tích lớn lao của người xưa…

Click ngay:Mắt cá ngừ đại dương siêu ngon

Vườn chùa có tất cả 8 ngôi tháp xây dựng trên khu đất rộng ở phía Tây. Trong số đó có một ngôi thật đồ sộ, những ngôi tháp khác nhỏ hơn nhưng không kém phần tráng lệ. Nhưng tấm bia của mộ tháp trải qua thời gian đã bọ mòn phai nhiều không còn nhìn rõ chữ khắc càng tôn vẻ thiêng liêng cổ kính.

Trong chùa có hai đại hồng chung nặng đến 330 cân, do hòa thượng Pháp Ngữ đặt vào năm Duy Tân thứ 9. Trên đại hồng chung còn ghi rõ kích thước và trọng lượng.

Xung quanh chùa có vườn xoài cổ thụ quý giá hàng trăm năm tuổi, bóng cây rợp mát. Chùa đá trắng nổi tiếng thơm ngon. Trước đây là vật phẩm cung hiến cho nhà vua, nên xoài còn có tên là “xoài ngự”. Ngày nay, vườn xoài này đã hết sức cằn cõi và đang được bảo tồn nghiêm ngặt.

Xem thêm:Banh it la gai Phú Yên

Giống "xoài ngự" tuyệt hảo "tiến vua"

Về Phú Yên, người ta vẫn thường được nghe câu ca dao “Rủ lên Đá Trắng ăn xoài – Muốn ăn tương ngọt Thiên Thai thiếu gì” để ca ngợi những đặc sản tiến vua của vùng đất duyên hải này. Thật ra, tương ngọt ở chùa Thiên Thai không nhiều, xoài ở Đá Trắng lại càng quý hiếm hơn. Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Trần Huyền Ân từng biện giải về câu ca dao trên: “Khi xoài Đá Trắng già, các quan tỉnh Phú Yên cho đếm từng trái, ghi vào sổ, hư rụng phải báo. Đến mùa, quan định hái bao nhiêu, còn lại mới để cho thập phương thiên hạ. Đất ở đây toàn sỏi đá, số cây có quả ít, thử hỏi còn lại bao nhiêu? Chùa Thiên Thai nhỏ, các bà vãi đâu có mấy người, số tương làm ra không thể nhiều. Vậy xoài Đá Trắng, tương Thiên Thai ngon ngọt là đúng, nhưng rủ lên ăn, còn bảo “thiếu gì”, chính là một cách nói để khỏi bị từ chối”.

Tham khảo thêm:Chuột đồng nướng Phú Yên

Tương truyền, xưa kia, trong những lần neo thuyền ngơi nghỉ trên đường chinh phạt quân Tây Sơn, Nguyễn Phúc Ánh đã có lần được ăn xoài Đá Trắng. Xoài Đá Trắng trái rất nhỏ, cùi không dày, nhưng ngọt thanh, vỏ mỏng, vị thơm đến nao lòng, để chín muồi rất khó hư. Chúa ăn một lần đâm ghiền, nên khi vừa mới lên ngôi, Nguyễn Ánh đã ghi tên xoài Đá Trắng vào hàng "Nhị bảo ngự thiện” để tiến vua. Vào dịp Tết Đoan Ngọ hàng năm, Phú Yên phải cống cho nhà vua từ 1000 – 2000 trái xoài Đá Trắng. Vì là giống xoài tiến vua, lại hiếm nên quan sở tại lúc bấy giờ phải cắt cử sai nha canh giữ vườn xoài, ghi chép tỉ mỉ quá trình ra hoa, đậu trái, thu hoạch. Xoài vừa hườm hườm chín, quan sẽ cho người hái xuống, ủ xoài trong giỏ tre có lót lá sầu đông, canh thời gian sao cho xe ngựa vừa đến kinh đô Huế thì Xoài vừa kịp vàng da. Xoài Đá Trắng về đến kinh thành, nhà vua sẽ cho mở tiệc thưởng thức xoài, chia lộc cho các quan đại thần.

Vị ngon của xoài Đá Trắng đã đi vào những giai thoại thú vị được lưu truyền trong nhân gian. Ví như câu chuyện của vị tướng đến dự tiệc trễ, nên không được vua ban cho xoài Đá Trắng. Nghe danh xoài Đá Trắng đã lâu, mà nay không được vua ban, vị tướng nọ cứ bực dọc trong lòng. Cuối năm ấy, giặc nổi can qua, Nguyễn Ánh liền sai vị tướng nọ cầm quân dẹp loạn. Nghĩ đến bữa xoài hụt, vị tướng hậm hực tâu: “Thưa bệ hạ, sao ngài không sai những người được ăn xoài Đá Trắng đi đánh giặc”.

Hiện nay, tại chùa Đá Trắng chỉ còn lại 4 cây xoài đã già cỗi nằm ở 4 góc chùa. 4 cây thì có đến 3 cây đã lâu không ra trái, còn một cây có khi đậu trái, có khi “nín” hẳn. Trong vườn chùa cũng có khá nhiều cây xoài, nhưng đó là giống từ nơi khác, không phải loại xoài tiến vua tuyệt hảo. Sở Nông nghiệp địa phương đã rất nỗ lực khôi phục lại giống xoài quý hiếm trên, nhưng đến nay vẫn chưa thấy kết quả nào khả quan.

Xem thêm:Cao Nguyên Vân Hòa

Bản tráng ca gắn liền với chùa Đá Trắng Phú Yên

Ngoài nổi tiếng về giống xoài tuyệt hảo tiến vua, chùa Đá Trắng còn là nơi hết mực linh thiêng với giai thoại về linh hồn nghĩa sĩ cưỡi ngựa, vung thương quẩn quanh chùa… Người ta kể rằng, những ai đến chùa Đá Trắng, nếu có duyên được tá túc tại chùa, về đêm sẽ nhìn thấy bóng hình một vị tướng, đầu đội kim khôi, tay mang trường thương, oai oai lẫm lẫm thúc ngựa giữa sa trường; và tiếng vó câu, tiếng quân đi rầm rập, oai hùng theo gió về lẩn khuất trong nhịp mõ giữa đêm khuya… Bởi đây là căn cứ bí mật gắn liền với những thủ lĩnh nghĩa quân oai hùng như Lê Thành Phương, Trần Cao Vân, Võ Trứ… Người xưa lưu truyền rằng, tuy những cuộc khởi nghĩa này đều bị quân thù nhấn chìm trong biển máu, nhưng chí khí ngút trời của bậc hùng anh vẫn chưa hề tan biến, mà quẩn quanh trên núi Xuân Đài, nghe chuông mõ vẫn chẳng thể siêu sinh.

Chùa Đá Trắng được Bộ Văn hóa - Thông tin công nhận là Di tích Lịch sử - Văn hóa cấp quốc gia vào năm 1997, là một điểm đến “lạ” gợi trí tò mò cho nhiều du khách mỗi lần đặt chân đến Phú Yên.

Xem thêm:Cho thuê xe du lịch 16 chỗ đời mới, chất lượng nhất Phú Yên

Thế nên, không lạ gì, khi người dân nơi đây thấy rất bình thường mỗi lúc có ai đó kể rằng mình nghe tiếng vó ngựa, tiếng quân đi rập rình, văng vẳng lúc xa, lúc gần tại chùa Đá Trắng. Sư thầy Thích Đồng Quang chia sẻ: “Ngay cả ma ở trong chùa thì cũng không đáng sợ, huống chi linh hồn các vị tướng nếu có quẩn quanh chùa thì cũng là điềm phước cho vùng đất này. Bởi người ta nói, “sinh vi tướng, tử vi thần”, các vị đã “hiển thánh” rồi thì không cần siêu sinh để làm kiếp con người nữa”.

Kết luận:

Với những chia sẻ kinh nghiệm về địa điểm du lịch hấp dẫn chùa Đá Trắng Phú Yên, hy vọng rằng sẽ giúp ích cho chuyến tham quan, khám phá Phú Yên của quý khách. Chúc quý khách có một chuyến du lịch vui vẻ và đầy ý nghĩa.